Róg myśliwski

Tu przerwał, lecz róg trzymał; wszystkim się zdawało,
Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało.
Wysłuchawszy rogowej arcydzieło sztuki,
Powtarzały je dęby dębom, bukom buki.

Gdyby w naszym Muzeum pojawił się imć Wojski Hreczecha i chciałby zagrać pieśń lasu na odpowiednim instrumencie, to jak najbardziej taki w naszych zbiorach się znajduje. Co prawda nasz róg myśliwski, bo o nim mowa, jest nieco inną wersją tego, na którym grał Wojski w „Panu Tadeuszu”, ale czytając opis jego kunsztownej gry, na pewno podołałby temu zadaniu.

Historia rogu myśliwskiego jest tak stara jak ludzkość. Jego nazwa wywodzi się z pierwszych sygnałówek konstruowanych ze zwierzęcych rogów pustorożców, kości słoniowej, czy muszli. Pierwotnie były one wykorzystywane głównie do komunikacji podczas polowań przez dawnych myśliwych, używano ich również do oddawania sygnałów ostrzegawczych przed niebezpieczeństwem. Wraz z rozwojem cywilizacji rogi myśliwskie zyskiwały na znaczeniu i oprócz praktycznego zastosowania, zaczęły pełnić także funkcje ceremonialne. 

Z biegiem czasu róg myśliwski z prostego narzędzia sygnalizacyjnego uzyskał rangę pełnoprawnego instrumentu muzycznego. Do produkcji trąbek myśliwskich najczęściej wykorzystuje się mosiądz lub stal nierdzewną. Cechą konstrukcyjną rogu myśliwskiego jest jego prosta, ale zarazem elegancka budowa. Jest to najczęściej metalowa rura zwinięta w spiralę, co nie tylko wpływa na ciekawy kształt instrumentu, ale także na jego charakterystyczne brzmienie. To właśnie ten potężny i donośny  dźwięk sprawia, że róg myśliwski doskonale nadaje się zarówno do muzyki ceremonialnej i wojskowej, jak i do odgrywania sygnałów informacyjnych.

Zabytek, który dziś prezentujemy zasilił zbiory Działu Historii w 2022 roku. Instrument wykonany z mosiądzu ma 24,3 cm wysokości i 24,5 cm szerokości. Zwinięty jest w podwójną spiralę, zakończony z jednej strony ustnikiem, z drugiej czarą głosową o średnicy13,5 cm.Oplot wykonany ze skóry koloru brązowego obejmuje powierzchnię skręconej rurki omijając ustnik i kielich. Do oprawy przymocowano skórzany pasek o długości 90 cm, łączony metalową klamrą. Pasek wyposażony jest w szlufki z metalowymi nitami. Ustnik  połączono z rurką za pomocą mosiężnego łańcuszka o długości 5 cm. Na zewnętrznej części kielicha umieszczono owalną blaszkę znamionową z napisem: „Wytwórnia Instrumentów Muzycznych A. Dyakowski i Ska w Częstochowie”. Jest to emblemat  pracowni działającej na początku XX wieku, i w której powstał opisywany egzemplarz.

Nasz róg myśliwski należał niegdyś do leśniczego zatrudnionego w majątku Jeleniec, należącym do Marii Stefanii z Wielopolskich Halpertowej i Tadeusza Halperta. Instrument w naszych zbiorach znalazł się dzięki darowiźnie jakiej dokonał wnuk leśniczego.

Opr.: A. Barańska