Komplet śniadaniowy „Świt”

W 1936 roku w Ćmielowie powstała wytwórnia porcelany „Świt”, założona z inicjatywy byłych pracowników swojej „macierzystej” Fabryki Porcelany i Wyrobów Ceramicznych „Ćmielów” S. A. Produkowano w niej wyroby z pięknej, niezwykle cienkiej, śnieżnobiałej i przejrzystej porcelany, dekorowane kalkomanią oraz sygnowane zielonym znakiem wytwórni. Przykładem niech będzie porcelanowy komplet śniadaniowy „Świtu” z końca lat 30. XX wieku, który znajduje się w zbiorach naszego Muzeum.

Składa się on z płytkiego talerzyka o średnicy 18,5 cm, filiżanki o wysokości 5,5 cm i średnicy 9,5 cm oraz spodka do filiżanki o średnicy 14,9 cm. Forma talerzyka i spodka zbliżona jest do kwadratu, o ściętych, falistych narożach. Krawędzie podkreślone są platynowym paskiem oraz taką samą pogłębioną dekoracją w narożach. Filiżanka wsparta jest na czterech niskich, wymodelowanych, platynowych nóżkach z finezyjnie wygiętym, również platynowym uchem. Górna krawędź filiżanki, po zewnętrznej stronie obwiedziona jest platynowym paskiem. Po wewnętrznej stronie czarki widnieje rzadko kładziona dekoracja. Komplet dekorowany jest kalkomanią w formie ukwieconej gałązki powoju w kolorze szaro-zielonym.

Opisywany komplet znakowany jest zielonym znakiem z napisem „Świt” na tarczy z trzema ukośnie biegnącymi liniami oraz napisem ĆMIELÓW, umieszczonym poniżej. Znak ten został zarejestrowany w Urzędzie Patentowym 20 października 1938 roku pod numerem 29222 – dość późno, biorąc pod uwagę, że już w połowie 1937 roku fabryka wyprodukowała pierwszą partię porcelany. Było to spowodowane przede wszystkim działalnością funkcjonującej od lat fabryki „Ćmielów”, dla której powstanie tuż obok nowego zakładu było konkurencyjne. Przykładem może być fakt zgłoszenia przez Fabrykę Porcelany i Wyrobów Ceramicznych „Ćmielów” S. A. do Urzędu Patentowego w Warszawie o zastrzeżenie znaku, który został zaprojektowany przez Bogumiła Marcinka (który z „Ćmielowa” przeszedł do „Świtu”) jako znak firmowy. „Świt” miał już wówczas zamówione kalki z tym znakiem, ale w zaistniałej sytuacji stały się bezużyteczne. Kolejnym przykładem może być zastrzeżenie znaku przez fabrykę „Ćmielów” z dnia 30 czerwca 1937 roku, który teoretycznie mógł stać się sygnaturą „Świtu – była to litera „Ś” w trójkącie o wierzchołku skierowanym w dół.  

Przedwojenne wyroby z ćmielowskiego „Świtu” nie są zbyt często spotykane. Znajdują się w nielicznych kolekcjach muzealnych i prywatnych oraz stosunkowo rzadko można je znaleźć na aukcjach internetowych.

Opr.: B. Dzioba