Miejsca światowego dziedzictwa tematem konferencji

W dniach od 2 do 4 czerwca w Warszawie odbyły się aż dwie konferencje poświęcone miejscom wpisanym na listę UNESCO lub aspirującym do wpisu. W obu spotkaniach wziął udział dyrektor MHA dr Andrzej Przychodni.

Wiosenna konferencja ICOMOS Polska nosiła tytuł: „Interesariusze w zarządzaniu dziedzictwem o największej wartości – dobra Światowego Dziedzictwa UNESCO, Europejskiego Dziedzictwa, Pomniki Historii /20 lat Konwencji z Faro/” i odbywała się w Łazienkach Królewskich w dniach 2 i 3 czerwca 2025. Oto lista poruszanych tam tematów:

• „Kraków – dobro światowego dziedzictwa w obliczu przemian interes.ariatu. Wyzwania i zagrożenia w procesie zarządzania” (dr Andrzej Siwek).
• „Projekty realizowane przez Muzeum Papiernictwa w celu zwiększenia zainteresowania interesariuszy młynem papierniczym” (dr hab. Maciej Szymczyk).
• „Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu i współpraca z interesariuszami – między Pomnikiem Historii a Listą Światowego Dziedzictwa UNESCO” (Bartłomiej Szewczyk).
• „Twierdza Srebrna Góra jako aktywator lokalnej społeczności i promocji regionu” (Emilia Pawnuk, Grzegorz Basiński).
• „Bóbrka – partnerstwo dla dziedzictwa. Obszary i formy współpracy interesariuszy na rzecz ochrony dziedzictwa przemysłu naftowego” (Barbara Olejarz).
• „Zaangażowanie lokalnej społeczności w procesie ochrony miejsca światowego dziedzictwa na przykładzie zamku krzyżackiego w Malborku” (Agnieszka Kowalska, dr inż. Katarzyna Pałubska).
• „Dziedzictwo Wzgórza Wawelskiego a wyzwania współczesności: ochrona, konserwacja, dostępność” (Martyna Bulińska-Marynowska).
• Wymiana spojrzeń: czego konserwator może się dowiedzieć, śledząc wzrok? (dr hab. inż. arch. Marta Rusnak).

W panelach dyskusyjnych 2 i 3 czerwca omawiano rolę interesariuszy w systemie ochrony zabytków – perspektywa konserwatorska vs. perspektywa interesariuszy. W panelu uczestniczyli: Barbara Jezierska (architekt i konserwator zabytków), Zbigniew Pawlak (prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej), Piotr Żuchowski (dyrektor Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie), Joanna Bielawska-Pałczyńska (Miejski Konserwator Zabytków w Poznaniu), Marcin Dawidowicz (Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków) i dr Andrzej Przychodni. Moderatorami dyskusji byli: dr inż. Katarzyna Pałubska i dr hab. Bogusław Szmygin (prezes Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS)

Po konferencji pani Bożena Żelazowska – Generalny Konserwator Zabytków wręczyła nagrody w konkursie na najlepsze prace dyplomowe w zakresie ochrony i konserwacji zabytków im. prof. Jana Zachwatowicza za rok 2024.

3 czerwca o 16.00 w auli Departamentu Ochrony Zabytków przy ul. Ksawerów rozpoczęło się „Spotkanie opiekunów miejsc światowego dziedzictwa UNESCO w Polsce” zorganizowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Omawiano działania MKiDN/Punktu Kontaktowego w sprawie realizacji Konwencji światowego dziedzictwa. Później nastąpiła prezentacja przez NID „Planu działania dla Europy i Ameryki Północnej”. Chyba najważniejszym punktem programu było przedstawienie zagadnień zaproponowanych przez opiekunów miejsc światowego dziedzictwa, w tym spraw systemowych adresowanych do MKiDN:

• Ujęcie miejsc światowego dziedzictwa UNESCO w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
• Finansowanie miejsc światowego dziedzictwa UNESCO z budżetu Państwa.
• Zabezpieczenia przeciwpożarowe drewnianych obiektów sakralnych – miejsc światowego dziedzictwa UNESCO.
• Zabezpieczenia obiektów (na przykładzie świątyń drewnianych, przygranicznych – miejsc światowego dziedzictwa UNESCO) w kontekście konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych.

W środę 4 czerwca omawiano problemy zidentyfikowane podczas lustracji terenowych kulturowych miejsc światowego dziedzictwa w Polsce (2022-23); praktyczne wyzwania stojące przed opiekunami i zarządcami miejsc światowego dziedzictwa UNESCO w Polsce w związku z realizacją Konwencji światowego dziedzictwa (wymóg stosowania Wytycznych Operacyjnych). Przedstawiono nowy Poradnik światowego dziedzictwa: Wzmacnianie naszego dziedzictwa. Zestaw narzędzi 2.0. Miała też miejsce prezentacja Planu Zarządzania i utworzenia Lokalnej Organizacji Turystycznej Miasta Gwarków łączącej zarządców miejsca (przedstawicielka LOT w Tarnowskich Górach).

Omawiano również ochronę miejsc światowego dziedzictwa UNESCO na wypadek katastrof, sytuacji kryzysowych i konfliktu zbrojnego, ustawowe kompetencje w zakresie uzgadniania wszelkich działań w miejscu światowego dziedzictwa UNESCO na przykładzie zamku krzyżackiego w Malborku oraz zaprezentowano wnioski z I Europejskiego Forum Zarządców miejsc światowego dziedzictwa.

Dziękujemy Polskiemu Komitetowi Narodowemu ICOMOS, Narodowemu Instytutowi Dziedzictwa oraz Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego za możliwość udziału przedstawiciela naszego miejsca światowego dziedzictwa – Krzemionki – w tych ważnych spotkaniach.