Dawny Ostrowiec || Wizerunki Ostrowca

Ostrowiec przez długi czas był niewielkim, niewyróżniającym się miasteczkiem liczącym najwyżej kilka tysięcy dusz. Zapewne dlatego nigdy nie stał się obiektem szczególnych westchnień artystów, którzy rzadko decydowali się na utrwalenie wizerunku miasta na papierze czy płótnie. Najwcześniejsze przedstawienia Ostrowca pochodzą dopiero z XIX wieku i jest ich zaledwie kilka.

Za najstarszy wizerunek miasta uchodzi litografia Jana Feliksa Piwarskiego zatytułowana „Poranek w Ostrowcu czyli zbieranie się na jarmark”. Jako czas jej powstania niekiedy podawane są daty 1845-1846, choć praca została przez autora sygnowana i widnieje na niej rok 1855. Na litografii widzimy drewnianą zabudowę fragmentu miasta oraz grupki mieszkańców i okolicznych włościan przybyłych na tytułowy jarmark. W tle, niewyraźnie niestety, majaczy zabudowa rynku, a cały wizerunek został przez artystę uchwycony zapewne w rejonie dzisiejszej ulicy Górzystej.

Kolejnym przedstawieniem Ostrowca jest rycina Franciszka Wastkowskiego zamieszczona w czasopiśmie „Kłosy” z 1872 roku. Tym razem dostajemy szeroką panoramę miasta widzianą od strony dzisiejszych ulic Sienkiewicza i Kuźnia. Na pierwszym planie mamy wzgórze kirkutu i murowany budynek browaru, w głębi zabudowę miasta skupioną wokół rynku, z synagogą i sylwetką kościoła św. Michała.

Tymczasem prawdopodobnie najstarszym przedstawieniem Ostrowca jest rysunek ołówkiem Józefa Mikołaja Wiślickiego, pisarza i dziennikarza, autora 3-tomowego „Opisu Królestwa Polskiego” (1849-1854), w którym znajdziemy również krótki opis Ostrowca. Jak się okazuje, Wiślicki nie tylko pisał, ale i rysował. W tece jego prac, udostępnionych niedawno przez Mazowiecką Bibliotekę Cyfrową, jest i wizerunek Ostrowca wykonany w 1852 roku. Jest to pełna panorama ówczesnego miasta widzianego od południa, od strony obecnego parku miejskiego. Mamy tu wzgórze kościelne z budynkiem świątyni, zabudowę mieszkalną, charakterystyczny zarys synagogi, kirkut i browar u jego podnóża. Na pierwszym planie widzimy nadrzeczne błonia i koryto Młynówki, odnogi Kamiennej. Całość być może nie ma wybitnych walorów poznawczych, bo rysunek jest raczej schematyczny i zidentyfikować na nim można jedynie charakterystyczne obiekty. Niemniej jednak mamy tu unikatowy, kolejny obraz Ostrowca z połowy XIX wieku.

Opracowanie: Kamil Kaptur