Bransoleta z brązu

W zbiorach Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim kryją się nie tylko przedmioty z epoki kamienia, ale także zabytki związane z epoką metali. Jednym z nich jest wykonana ze stopu miedzi (brązu) bransoleta odnaleziona w nieznanym miejscu, prawdopodobnie na obszarze powiatu ostrowieckiego. Pochodzi ona z epoki brązu.

Jest to wykonana z giętego, brązowego drutu ozdoba w kształcie niepełnego okręgu. Końce drutu noszą ślady ułamania i wskazują, że przedmiot mógł mieć formę pełnego lub lekko niedomkniętego koła. Jeden z końców jest wygięty do góry. Drut, z którego wykonano bransoletę ma kolisty przekrój. Przedmiot pokryty jest patyną koloru brunatno-zielonego. Jej obecność wynika z utlenienia powierzchni metalu i jego korozji.  Bransoleta ma 5 cm średnicy. Drut, z którego ją wykonano ma grubość 0,2 cm. Stan zachowania artefaktu określono jako dobry. Zabytek został wykonany metodą gięcia.

Bransolety to ozdoby noszone na nadgarstku lub przedramieniu. Wykonywano je z rozmaitych materiałów (kamienia, kości, metalu, muszli, tkanin, skóry). Służyły one jako ozdoby i amulety. Znane są z różnych pradziejowych i historycznych kultur badanych przez archeologów na świecie. Słowo bransoleta pochodzi od łacińskiego rzeczownika bracchium, oznaczającego ramię lub przedramię.

Bransolety o zróżnicowanych formach, kształtach i wielkościach były popularnymi ozdobami noszonymi przez przedstawicieli kultury łużyckiej. Spotyka się je często w kobiecych grobach związanych z tą kulturą, wraz z innymi metalowymi przedmiotami, takimi jak naszyjniki, czy szpile. Nie przestały być popularne także w epoce żelaza.

Deponowanie wartościowych przedmiotów brązowych o zestandaryzowanych rozmiarach w skarbach było charakterystycznym dla europejskiej epoki brązu zjawiskiem. Takie przedmioty mogły być też niekiedy traktowane jako środek wymiany i lokata majątku.

Bransolety należały do wyrobów produkowanych w warsztatach metalurgicznych kultury łużyckiej z surowca rozmaitego pochodzenia, np. ze złomu metalowego. Podobne do opisywanego egzemplarza, niezdobione, bransolety wykonane z druta o przekroju kolistym, domknięte lub niedomknięte znane są z zachodniej Polski z V okresu epoki brązu (ok. 1000-700 przed Chr.) i z okresu halsztackiego C (700-550 przed Chr.). Datowanie omawianego zabytku może być zatem dość szerokie i pochodzi on najprawdopodobniej z końca epoki brązu. Zabytki tego typu są znane także z innych stanowisk na obszarze współczesnego województwa świętokrzyskiego.

Forma omawianej ozdoby jest mało diagnostyczna. Ozdoby tego typu nie wykazują specyficznego rozmieszczenia geograficznego. Badacze określają niekiedy małe formy bransolet o niewielkiej średnicy mianem bransoletek. Omawiany zabytek mógł być ozdobą noszoną przez dziecko lub osobę o wyjątkowo cienkich przedramionach, na co wskazują jego niewielkie rozmiary. Nieznajomość kontekstu znalezienia przedmiotu nie pozwala na podanie bliższych informacji na jego temat.

Opr. dr Szymon Modzelewski – Dział Archeologii MHA