Biografie || Lucyna Żukowska

Lucyna Żukowska, z domu Skrzyńska, zapisała się w historii jako jedna z niewielu kobiet, biorących czynny, zbrojny udział w powstaniu styczniowym.

Urodziła się 18 lutego 1844 roku w Ostrowcu, w rodzinie ziemiańskiej osiadłej w mieście. Jej ojciec, Antoni Skrzyński, został pozbawiony majątku rodzinnego w Czajęcicach za udział w powstaniu listopadowym. Lucyna, jeszcze jako czternastolatka, miała obiecać ojcu, że pomści krzywdy jakie jej rodzina doznała ze strony Rosjan. Mając 16 lat, pod okiem sąsiada, byłego rotmistrza armii carskiej – Jana Jagińskiego, uczyła się jazdy konnej oraz posługiwania bronią. Jak na młodą kobietę, żyjącą w połowie XIX wieku, były to niezwykłe zajęcia.

Służbę w organizacjach konspiracyjnych rozpoczęła w 1862 roku, rozwożąc tajne dokumenty jako kurier Rządu Narodowego. Po wybuchu powstania wstąpiła do oddziałów Mariana Langiewicza. W ich szeregach walczyła już z bronią w ręku przynajmniej w dwóch bitwach, pod Bodzentynem i Kunowem. Następnie służyła na Lubelszczyźnie pod rozkazami Jana Czerwińskiego, równocześnie walcząc jako żołnierz liniowy i wykonując misje kurierskie. Ostatnim pewnym epizodem walki powstańczej była bitwa stoczona pod Tyszowcami 18 maja 1863 roku, w której dowodził major Jan Żalplachta-Zapałowicz. Podczas tego starcia została ranna i dostała się do rosyjskiej niewoli. Po 5-miesięcznej kuracji trafiła na ponad pół roku do więzienia w twierdzy w Zamościu. Zesłania na Syberię uniknęła dzięki wstawiennictwu rodziny z Ostrowca i poręczeniu majątkowemu. 

Po wyjściu na wolność zamieszkała w Lublinie. Tam też wyszła za mąż za urzędnika Henryka Żukowskiego. Podczas I wojny światowej pracowała jako sanitariuszka w szpitalu okręgowym w Lublinie.  W niepodległej Polsce otrzymała honorowy stopień podporucznika oraz została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zapamiętano ją jako kobietę o niezwykłej urodzie oraz dość ekscentrycznym zachowaniu, za jakie uchodziło wówczas chociażby osobiste powożenie bryczką, tym bardziej przez kobietę. Zmarła na dwa tygodnie przed setnymi urodzinami, 5 lutego 1944 roku. Jej nagrobek znajduje się na cmentarzu przy ulicy Lipowej w Lublinie.

Opr.: Ł. Wójcik