Poza Krzemionkami

Górnictwo krzemienia sięga swymi początkami starszej epoki kamienia (paleolitu), zaś najmłodsze jego przejawy możemy obserwować jeszcze w późnej epoce brązu. Najstarsze kopalnie skał krzemionkowych pojawiły się na obszarze Egiptu, gdzie eksploatowały je społeczności zbieracko- łowieckie środkowego i górnego paleolitu (kopalnie rogowca z Nazlet Safaha, Taramsa, i Nazlet Khater w Górnym Egipcie, na zachodnim brzegu Nilu, pomiędzy Asjut a Kiną).

W końcowej fazie starszej epoki kamienia surowce krzemionkowe (i wulkaniczne, np. obsydian) były wydobywane na terenie Europy oraz na obszarach dzisiejszej Polski (Wołowice, Orońsko, Gojść). Największy rozkwit górnictwo krzemienia przeżywało w młodszej epoce kamienia (neolicie), kiedy wyraźnie wzrosło zapotrzebowanie na ten surowiec wśród społeczności rolniczych. Rozwinęła się też znacznie ówczesna technika górnicza. Obok niewielkich kopalń jamowych czy niszowych powstawały szyby o głębokości 16 metrów. Złoże eksploatowano systemem filarowo-komorowym, komorowym lub sztolniowym. Powierzchnia podziemnych wyrobisk przekraczała niekiedy 500 m². Kopalnie z tego okresu znamy głównie z Włoch (np. Defensola), Hiszpanii (Casa Montero), Anglii (Grime’s Graves, Church Hill, Cissubry i in.) Belgii (Spiennes), Holandii (Rijckholt-St. Geertruid, Valkenburg), Francji (Jablines, Le Grand-Pressigny), Niemiec (Abensberg-Arnhofen), Szwajcarii (Lägern, Löwenburg), Danii (Hov), Węgier (Tata, Szentgál), Białorusi (Krasne Sioło) i Polski (m. in. Krzemionki, Świeciechów, Tomaszów, Ożarów).

W epoce brązu, ze względu na pojawienie się nowego surowca do wyrobu narzędzi, wydobycie krzemienia straciło na znaczeniu. Najmłodszą z europejskich kopalń krzemienia odkryto na uroczysku Zele w Wierzbicy w powiecie radomskim. Szyby kopano tu jeszcze u schyłku epoki brązu, około 1000 r. przed Chr.Badania prahistorycznego górnictwa rozpoczęły się w roku 1867 w Spiennes w Belgii, gdzie podczas budowy linii kolejowej ujawniono pradziejowe wyrobiska. W Polsce wczesne studia nad tą dziedziną działalności ludzi prahistorycznych datuje się na pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości. To wtedy (w 1922 roku) miało miejsce odkrycie pola eksploatacyjnego w Krzemionkach przez geologa i paleontologa Jana Samsonowicza (1888-1959). Do dziś pozostaje ono najważniejszym zabytkiem prahistorycznym Europy Środkowej. W chwili obecnej znamy ponad 250 kopalń skał krzemionkowych z epok kamienia i brązu w całej Europie, w tym ponad 20 w Polsce. Z terenu Polski znanych jest około 50 stanowisk związanych z wydobyciem różnych surowców (nie tylko krzemienia) w pradziejach. Największe skupisko kopalń krzemienia na obszarze naszego kraju znajduje się właśnie na północno-wschodnim obrzeżu Gór Świętokrzyskich, od Orońska i Tomaszowa po Świeciechów i Gościeradów po wschodniej stronie Wisły. Ten obszar nazywany jest czasem „północnołysogórskim i wschodniołysogórskim okręgiem eksploatacji krzemienia” (wg B. Balcera).