Prehistoryczne Zagłębie Krzemienionośne

Krzemionki nie były samotną kopalnią, odizolowaną od innych pradziejowych ośrodków wydobycia i przetwarzania surowców kamiennych. Były częścią funkcjonującego w neolicie i wczesnej epoce brązu Północnoświętokrzyskiego Zagłębia Krzemienionośnego. 

Na obszarze ciągnącym się na północnym i północno-wschodnim obrzeżu Gór Świętokrzyskich, od Orońska i Tomaszowa, aż po okolice Annopola na prawym brzegu Wisły eksploatowano w pradziejach różne odmiany krzemienia (krzemień pasiasty, krzemień czekoladowy, krzemień ożarowski, krzemień gościeradowski, krzemień świeciechowski). Na tym obszarze archeolodzy odkryli wiele pozostałości prehistorycznych kopalń. Tutejsze pola górnicze przez stulecia dostarczały surowców do produkcji narzędzi i broni. Obszar niecki Magonie-Folwarczysko był jedynym eksploatowanym na terenie tego zagłębia źródłem krzemienia pasiastego. Oprócz pola eksploatacyjnego w Krzemionkach działały tu kopalnie w Borowni i Koryciźnie. Słabiej zachowały się pozostałości kopalń w Łysowodach, Księżej Roli Małej, Księżej Roli Dużej, Nowej, Skałecznicy Dużej, Skałecznicy Małej. Oprócz Krzemionek większość tych kopalń jest mocno zniszczona przez późniejszą działalność człowieka i trudno uchwytna na powierzchni. Stanowiska archeologiczne na Przedgórzu Iłżeckim są związane przede wszystkim z eksploatacją krzemienia, natomiast te z Wyżyny Sandomierskiej to przede wszystkim osady i cmentarzyska. Osią regionu była rzeka Kamienna, łącząca gęsto zaludnioną Wyżynę Sandomierską i bogate w surowce przemienne Przedgórze Iłżeckie.

W skład Krzemionkowskiego Regionu Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego wchodzą: pola górnicze kopalń krzemienia pasiastego w Krzemionkach, w Borowni (koło Rudy Kościelnej), w Koryciznie (koło Wojciechówki), oraz prehistoryczna stała osada górnicza na wzgórzu Gawroniec w Ćmielowie. Znajduje się on w środkowej Polsce na północno-wschodnim skraju Gór Świętokrzyskich, po obu stronach rzeki Kamiennej. Obiekty z nim związane położone są na Przedgórzu Iłżeckim i na północnym skraju Wyżyny Sandomierskiej. Na terenie tego regionu zachowały się różnorodne rodzaje kopalń, antropogeniczna rzeźba terenu i prehistoryczny krajobraz poprzemysłowy wraz z pozostałościami warsztatów obróbki krzemienia, osad robotniczych i szlaków komunikacyjnych. Jest to najlepiej zachowany, najbardziej zróżnicowany technicznie i kompletny, oraz najlepiej rozpoznany prehistoryczny kompleks wydobywczy w Europie i na Świecie. Stanowi on niepowtarzalne świadectwo kreatywności i umiejętności technicznych i organizacyjnych ludzi w pradziejach, jest także źródłem informacji o ich codziennym życiu, gospodarce i technice w neolicie i we wczesnej epoce brązu. Region ten w 2019 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.